बंगलादेशका किसानहरूले कृषि गर्न एक्वापोनिक्स विधि अपनाउँदै

बंगलादेशका किसानहरूले कृषिमा "एक्वापोनिक्स" विधि अपनाएका छन् । यस विधिले सानो ठाउँमा एउटा मात्र पूर्वाधार प्रयोग गरेर माछा र तरकारी खेती गर्न अनुमति दिन्छ । नयाँ खेती विधिले यसको पर्यावरण-मैत्री प्रकृतिको लागि देशभर लोकप्रियता प्राप्त गरेको छ ।

एक्वापोनिक्सलाई तरकारी उब्जाउन माटो चाहिँदैन । यो माटो बिना पानीमा बोट बिरुवा र तरकारी उब्जाउने प्रविधि हो । यसरी, माछाले फोहोर (अमोनिया) उत्पादन गर्नेछ । त्यसपछि, ब्याक्टेरियाले यसलाई नाइट्रेटमा परिणत गर्नेछ । माछालाई पम्प प्रयोग गरेर रूखको ट्रेमा लगिन्छ । रुखले पानीबाट नाइट्रोजन लिएर पानी शुद्ध गर्छ र सफा पानी माछाका लागि सुरक्षित पानी मानिने माछा ट्याङ्कीमा फर्किन्छ ।

एक्वापोनिक्सको सफलता धेरै चुनौतीहरूको सामना गरेर मात्र प्राप्त गर्न सकिन्छ । यो उपकरणको नियमित मर्मत र निरीक्षण आवश्यक छ। यसका लागि माछालाई राम्रोसँग खुवाउन र छिटोभन्दा छिटो माछा र तरकारीको बजारीकरण पनि आवश्यक हुन्छ ।

यही विषयमा विज्ञहरूकाे विचार

डा एमडी. अब्दुस सलाम, प्राध्यापक, एक्वाकल्चर विभाग, मत्स्यपालन विभाग, मयमनसिंह कृषि विश्वविद्यालय

“म छतको बगैँचामा माछा र तरकारी दुवैसँगै खेती गरिरहेको छु । यो एक खेती प्रक्रिया हो जुन माटोरहित पर्यावरण-मैत्री प्रविधि हो । यसमा कम पानी लाग्दछ र मल चाहिँदैन । यो प्रक्रियामा मल र कीटनाशकको प्रयोग नभएकाले हामीले पूर्णतया अर्गानिक माछा र तरकारी पाइरहेका छौँ । यहाँ पानीलाई पुन: प्रयोग गरिन्छ र माछाको फोहोरलाई तरकारीको ब्याक्टेरियाले खानाको रूपमा परिणत गर्छ । त्यसैले तरकारीले प्राकृतिक रूपमा खाना पाउँदै गएको छ भने पानी पनि सफा हुँदै गएको छ, जुन माछाका लागि स्वस्थकर छ । हामी जुनसुकै परिवेशमा यो दृष्टिकोण अपनाउन सक्छौं। हामी यसलाई खडेरी प्रवण क्षेत्र, नुनिलो माटो र छतमा, टेरेस वा बगैंचामा पनि जुनसुकै ठाउँमा पनि दिन सक्छौं।"

उर्मी अख्तर, एक्वा-सांस्कृतिक विभागकी विद्यार्थी, मयमनसिंह कृषि विश्वविद्यालय

“हाम्रो जनसंख्या द्रुत गतिमा बढिरहेको छ र जग्गा घट्दैछ । हामी सहरीकरणमा परिणत हुँदैछौँ । ढाका हेर्‍यौं भने खेतीपातीका लागि जग्गा नै छैन । जलवायु परिवर्तन र हरियालीले वातावरण सन्तुलन राख्न नसक्दा ग्लोबल वार्मिङ बढ्दै गएको छ । यदि हामीले छतको टुप्पोमा एक्वापोनिक्स अभ्यास गर्यौं भने, हामी यसलाई राम्रोसँग र वातावरणमैत्री तरिकाले गर्न सक्षम हुनेछौं।"

महबुबुर रहमान, प्रमुख पर्सुअर, मिरपुर, ढाकामा बिमान बंगलादेश एयरलाइन्स

"मैले यस एक्वा-फोनिक्स प्रणालीबाट उत्पादन गरेको तरकारीले मेरो परिवारको आवश्यकता मात्र पूरा गर्दैन मैले परिवारका सदस्यहरू, छिमेकीहरू र साथीहरूलाई खुशी पनि दिएको छु । यो सानो क्षेत्रले मलाई लगभग ८०-१०० केजी हरियो सिमी उत्पादन गर्न पुर्याएकाे छ । र मलाई बजारबाट हरियो सिमी किन्न आवश्यक पर्दैन । अझ मैले केही तरकारी टेकनाफको मेरो गाउँमा परिवारका सदस्यहरूलाई पनि दिएँ। बालीको उत्पादन प्रक्रिया र गुणस्तर शुद्ध र अर्गानिक हुन्छ। बजारबाट यति राम्रा तरकारी ल्याउन सम्भव थिएन ।"

अर्थ संसारमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई [email protected] मा पठाउनु होला। *फेसबुक र ट्वीटरमार्फत पनि हामीसँग जोडिन सकिनेछ । हाम्रो *युटुब च्यानल पनि हेर्नु होला।