तरलता अभावको संकट गहिरिँदै, सहकारीको ब्याजदर बढाउने तयारी (भिडियो सहित )

आज (पाैष १४ गते, बुधबार) दिनभरका मुख्य आर्थिक समाचारहरू तल उल्लेख गरिएका छन् ।

१. नेपाल इन्भेष्टमेन्ट बैंकले डाक्याे विशेष साधारण सभा, हिमालयनसँग मर्जर मुख्य एजेन्डा

नेपाल इन्भेष्टमेन्ट बैंक लिमिटेडले विशेष साधारण सभा आह्वान गरेकाे छ । बैंककाे पाैष ११ गते, आइतबार बसेकाे सञ्चालक समितिकाे बैठकले गरेकाे निर्णय अनुसार बैंककाे विशेष साधारण सभा माघ ४ गते, मंगलबार दरबारमार्ग काठमाडाैँस्थित बैंककाे केन्द्रिय कार्यालयमा बिहान ११ बजेदेखि भर्चुअल माध्यमबाट सञ्चालन हुनेछ । सभामा नेपाल इन्भेष्टमेण्ट बैंक र हिमालयन बैंक लिमिटेड एक आपसमा गाभ्ने गाभिने मर्जर सम्बन्धी विशेष प्रस्ताव पारित गरिनेछ । हिमालयन बैंक र नेपाल इन्भेष्टमेन्ट बैंक १ः१ अनुपातमा मर्ज हुन लागेका हुन् । दुवै बैंक एक भएपछि बैंकको नाम हिमालयन एन्ड नेपाल इन्भेष्टमेन्ट बैंक हुनेछ । दुवै बैंक एक भएपछि चुक्ता पुँजी, अधिकृत पुँजी, जारी पुँजी बढ्ने हुँदा सोही अनुरुप प्रबन्धपत्र संशोधन गर्न सञ्चालक समितिलाई अख्तियारी दिने प्रस्ताव सभामा पारित गरिनेछ ।

२. तरलता संकट झन् गहिरिँदै, पुस लागेपछि अझै घट्न थाल्यो निक्षेप

चालु आर्थिक वर्ष लागेसँगै बैंक तथा वित्तीय संस्थामा देखिन थालेको तरलता अभावको संकट गहिरिँदै गएको छ । आर्थिक वर्षको पाँच महिना बितिसक्दा पनि तरलताको समस्या समाधान हुने छाटकाट छैन । बैंकमा अझ तरलताको संकट बढ्दै गएको छ । बैंकहरुले ससानो र अत्यावश्यक काम बाहेकका क्षेत्रमा कर्जा लगानी नै रोक्नुपर्ने अवस्थामा वित्तीय क्षेत्र पुगिसकेको छ । राष्ट्र बैंकका अनुसार आव २०७५/०७६ सम्म बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरुको निक्षेपको वृद्धि कर्जाको भन्दा बढी रहेको थियो । तर २०७७ चैतयता भने कर्जाको वृद्धिदरले निक्षेपको वृद्धिदरलाई उछिनेको छ । राष्ट्र बैंककै तथ्यांक हेर्ने हो भने चालु आर्थिक वर्षकाे पुस पहिलो सातासम्म बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरुले १ खर्ब १६ अर्ब निक्षेप संकलन गर्दा ४ खर्ब ३८ अर्ब कर्जा लगानी विस्तार गरेका छन् ।  तरलताको अभावको संकट गहिरिँदै गएपछि यसबाट बाहिर निस्कन राष्ट्र बैंकले केही मौद्रिक उपकरण परिचालन गरिरहेको छ । मौद्रिक उपकरणबाट बैंकमा पैसा पठाएर अल्पकालिन तरलता व्यवस्थापन गर्दै आएको राष्ट्र बैंक सरकारको पुँजीगत खर्च बढ्ने आशमा बसेको देखिन्छ । हालसम्म सरकारको पुँजीगत खर्च ६ प्रतिशतको हाराहारीमा मात्र छ । पुसपछि विकास निर्माणका कामले गति लिने त्यसपछि सरकारको खर्च वृद्धि भएपछि विस्तारै तरलता अभाव कम हुने अपेक्षामा राष्ट्र बैंकका अधिकारी छन् । 

३. पूर्व गभर्नर चिरञ्जीवी नेपाल भन्छन्, "सरकार सेयर बजारप्रति सकारात्मक भए मात्र इन्डेक्समा सुधार आउँछ"

सेयर बजारको प्राविधिक तथा नीतिगत विकास जुन गतिमा हुनुपर्ने हो त्यो गतिमा नभएको पूर्व गभर्नर चिरञ्जीवी नेपालले बताएका छन् । अहिले जुन संख्यामा बजारमा नयाँ लगानीकर्ता प्रवेश गरेका छन् त्यो संख्याको लगानीकर्ता लक्षित गरी प्राविधिक विकास नभएको र सरकारले सेयरबजारलाई प्राथमिकतामा नराखेको उनी बताउँछन् । नयाँ लगानीकर्ता सुरक्षित लगानीको उद्देश्यले बजारमा प्रवेश गरेपनि सुरक्षित तवरले कारोबार गर्ने वातावरण सृजना नभएको उनकाे तर्क छ । सरकार सेयरबजार प्रति सकारात्मक भएमा मात्र इन्डेक्समा सुधार आउने र नियामक निकायले नीति तयार गर्दा बजारमा देखिन सक्ने दुवै सकारात्मक तथा नकारात्मक विषयको समीक्षा गर्नुपर्ने उनले बताएका छन् ।

४. सेयर बजारमा सामान्य सुधार, नन लाइफमै फर्किए लगानीकर्ता 

आज (बुधबार) सेयर बजारमा सामान्य सुधार देखिएको छ । नेप्से परिसूचकसँगै काराेबार रकम पनि बढेकाे छ । निर्जीवन बीमा कम्पनीहरू तर्फ नै लगानीकर्ताहरूकाे आकर्षण बढी छ । बुधबार पनि अन्य समूहकाे तुलनामा नन लाइफ इन्स्याेरेन्स नै बढेकाे छ । बजारमा बीमा कम्पनीहरूकाे पूँजी वृद्धिकाे कुरा चलिरहँदा यस तर्फ लगानीकर्ताकाे ध्यान माेडिएकाे हाे । नेपाल स्टक एक्सचेञ्जका अनुसार आज (बुधबार) सेयर कारोबार मापक नेप्से परिसूचक ५.५१ अंकले बढेर २५२४.५० विन्दुमा पुगेकाे छ । नेप्से ०.२२ प्रतिशतले बढेकाे हो । यता सेन्सेटिभ परिसूचक पनि ०.२६ अंकले बढेर ४७१.२४ विन्दुमा पुगेको छ । कूल २२८ वटा कम्पनीकाे ५६ लाख ३८ हजार २ सय ७९ कित्ता सेयर खरिदबिक्री हुँदा ३ अर्ब ६२ करोड ३४ लाख ८० हजार २ सय ९२ रूपैयाँ बराबरको कारोबार भएकाे नेप्सेले जनाएकाे छ । स्टकका अनुसार कारोबार भएका कूल १३ उपसमूहमध्ये आज ८ वटा उपसमूहकाे सेयर बढेकाे छ भने बाँकी ५ वटा उपसमूहकाे सेयर घटेको छ । बुधबार पनि हिमालयन डिष्टीलरीकाे सर्वाधिक काराेबार भएकाे छ । कम्पनीकाे ५२ कराेड ५५ लाख ८० हजार रूपैयाँ बराबरकाे काराेबार भएकाे हाे । बुधबार मध्य भाेटेकाेशी जलविद्युत कम्पनी लिमिटेडकाे सेयरमूल्य सर्वाधिक बढेकाे छ ।  कम्पनीकाे सेयरमूल्य ९.९९ प्रतिशतले बढेर एक सय ४६ रूपैयाँ ४० पैसा पुगेकाे छ । आज नारायणी डेभलपमेन्ट बैंक लिमिटेडको सेयरमूल्य सबैभन्दा धेरै घटेकाे छ । बैंककाे सेयरमूल्य ३.३९ प्रतिशतले घटेर प्रतिकित्ता ४ सय ८५ रूपैयाँमा झरेकाे छ ।

५. सहकारीको ब्याजदर बढाउने तयारी, बिहीबार बैठक बस्दै

सहकारीको ऋण लगानी तोकिएको अधिकतम ब्याजदरको सीमा (सन्दर्भ ब्याजदर) पुनरावलोकन गर्न बिहीबार बैठक बस्ने भएको छ । सहकारी विभागका रजिष्ट्रारको संयोजकत्वमा रहेको सन्दर्भ ब्याजदर निर्धारण समितिको बैठक बोलाइएको हाे ।  बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरूले तरलता अभावसँगै ब्याजदर बढाएपछि सहकारीको पनि सन्दर्भ ब्याजदर बढाउन सहकारीकर्मीले दबाब दिँदै आएका छन् । हाल सहकारी संस्थाहरूले ऋण लगानी गर्दा अधिकतम १४ दशमलव ७५ प्रतिशतसम्म ब्याज लिन पाउने गरी सन्दर्भ ब्याजदर लागू गरिएको छ । १५ कात्तिक २०७७ देखि लागू भएको ब्याजदर हालसम्म पुनरावलोकन भएको छैन । सहकारी ऐन तथा नियामावलीमा सहकारीको ऋण लगानीको व्याजमा सीमा रहने गरी सन्दर्भ ब्याजदर तोक्ने प्रावधान रहेकाे छ ।

६. लगानीकर्तालाई विष्णु बस्यालकाे सुझाव :  सेयर किन्दा 'रिवार्ड' भन्दा 'रिस्क' हेर्नुपर्छ, योजनासहित लगानी गर्नेले घाटा खानु पर्दैन !

सेयर बजारमा प्रवेश गर्नुपूर्व लगानीकर्ताले लगानी गरेको पूँजीको कती समयभित्र नाफा कमाउँछु भन्दा पनि बजारको जोखिमलाई आँकलन गरी लगानी गरेको पूँजीको कति प्रतिशतसम्म नोक्सान बहन गर्न सक्छु भन्ने योजना बनाएर सेयर बजारमा प्रवेश गर्नुपर्ने सेयर विश्लेषक विष्णु बस्यालले बताएका छन् । लगानी गर्नुपूर्व राम्ररी योजना बनाएमा धेरै घाटा व्यहाेर्नु नपर्ने उनकाे तर्क छ । सेयर किन्दा 'रिवार्ड' भन्दा 'रिस्क' लाई ध्यान दिन उनले लगानीकर्ताहरूलाई सुझाव दिएका छन् ।

७. ५ सयले घट्याे सुनकाे भाउ, चाँदीकाे मूल्य स्थिर 

बुधबार सुनकाे मूल्य ताेलामा ५ सय रूपैयाँले घटेर प्रतिताेला ९२ हजार ५ सय रूपैयाँ कायम भएकाे छ । यता चाँदीकाे मूल्य भने स्थिर रही प्रतिताेला एक हजार २ सय ६० रूपैयाँमा नै काराेबार भइरहेकाे नेपाल सुनचाँदी व्यवसायी महासंघले जनाएकाे छ ।