सेयर बजारमा ठूला खेलाडीहरूको खेल: सुरक्षित लगानीका उपायहरू के छन्?

ठूला खेलाडीहरूको प्रभावमा परेर नेपाली लगानीकर्ताहरू मारमा, उपाय के छन्?

नेपालको सेयर बजारमा पछिल्लो समय लगानीकर्ताहरू ठूला खेलाडीहरू अर्थात् बिग प्लेयरहरूको रणनीतिमा अल्झिएर फस्ने क्रम बढिरहेको छ। यी ठूला खेलाडीहरूले आफ्नो सेयर उच्च मूल्यमा बिक्री गर्न साना तथा नयाँ लगानीकर्ताहरूलाई आकर्षित गर्छन्, जसका कारण उनीहरू उचाइमा सेयर किनेर पछि फस्न बाध्य हुन्छन्। सेयर बजारमा प्रवेश गर्ने नयाँ लगानीकर्ताहरू वा कम अनुभव भएका व्यापारीहरूले ठूला खेलाडीहरूको चालबाजी बुझ्न नसक्दा ठूलो आर्थिक क्षति बेहोर्नुपरेको छ।

ठूला खेलाडीहरू कसरी बजारलाई आफ्नो अनुकूल बनाउँछन्?

नेपालको सेयर बजारमा ठूला खेलाडीहरूले चलाखीपूर्ण रणनीति अपनाएर बजारलाई प्रभावित पार्ने गरेका छन्। उनीहरूले निम्न तरिकाले बजारलाई आफ्नो पक्षमा मोड्छन्:

मूल्य बढाउने रणनीति (पम्प एण्ड डम्प)
- ठूला लगानीकर्ताहरू कुनै सेयरलाई ठूलो परिमाणमा किन्छन्, जसले गर्दा त्यसको मूल्य बढ्न थाल्छ।
- नयाँ तथा अनुभवहीन लगानीकर्ताहरू यसलाई अवसर ठानेर ठूलो मात्रामा खरिद गर्न थाल्छन्।
- जब मूल्य चरम सीमामा पुग्छ, ठूला खेलाडीहरू आफ्नो सेयर बिक्री गर्छन् र नाफा लिन्छन्।
- तर नयाँ लगानीकर्ताहरू उच्च मूल्यमा सेयर किनेर फस्छन्, किनभने त्यसपछि सेयरको मूल्य ह्वात्तै तल झर्छ।
सामाजिक सञ्जालमार्फत प्रचार (हाइप क्रिएसन)
- ठूला खेलाडीहरूले सामाजिक सञ्जालमा कुनै कम्पनीको सेयरबारे भ्रम फैलाउने रणनीति अपनाउँछन्।
- फेसबुक, ट्विटर, टिकटक, युट्युब जस्ता प्लेटफर्महरूमा सेयरको बारेमा जबरजस्त प्रचार गरी लगानीकर्तालाई लोभ्याउने काम गरिन्छ।
- जब धेरै लगानीकर्ताले खरिद गर्न थाल्छन्, मूल्य कृत्रिम रूपमा बढ्छ।
- पछि ती खेलाडीहरूले आफ्नो सेयर बेचेर बाहिरिन्छन्, जसका कारण मूल्य घट्छ र सामान्य लगानीकर्ताहरू नोक्सानमा जान्छन्।
गठबन्धन (सिन्डिकेट) बनाएर बजार नियन्त्रण
- केही ठूला खेलाडीहरू आपसमा मिलेर कुनै कम्पनीको सेयरको मूल्य नियन्त्रण गर्छन्।
- साना लगानीकर्ताहरूले सेयर किन्न खोज्दा मूल्य बढाइन्छ तर बिक्री गर्न खोज्दा मूल्य तल झारिन्छ।

साना लगानीकर्ताहरू किन फस्छन्?

ठूला खेलाडीहरूले बजारमा अपनाउने यस्ता रणनीतिहरूका कारण साना लगानीकर्ताहरू फस्ने मुख्य कारणहरू निम्न छन्:

सेयर बजारबारे उचित ज्ञान नभएको – धेरै लगानीकर्ताहरू बजारको प्रवृत्ति बुझ्न नसकी हल्लाका भरमा सेयर खरिद गर्छन्।
छिट्टै धनी बन्ने चाहना – छोटो समयमै धेरै नाफा कमाउने सोच राख्नेहरू बढी जोखिममा पर्छन्।
विश्लेषण नगर्ने प्रवृत्ति – ठूला खेलाडीहरूले प्रवर्द्धन गरेका सेयरहरू किन्ने तर सो कम्पनीको वित्तीय अवस्था, ब्यालेन्स सिट, र भविष्यको सम्भाव्यता अध्ययन नगर्ने बानी।
भावनात्मक निर्णय – बजारमा डर (Fear) र लोभ (Greed) ले गर्दा धेरै लगानीकर्ताहरू बिना सोच विचार निर्णय लिन्छन्।

के गर्ने? सुरक्षित लगानीका उपायहरू

यदि तपाईं सेयर बजारमा सफल हुन चाहनुहुन्छ भने निम्न उपायहरू अपनाउनुहोस्:

बजार अध्ययन र अनुसन्धान गर्नुपर्छ
- कुनै पनि कम्पनीको सेयर खरिद गर्नु अघि त्यसको वित्तीय विवरण, लाभदायकता, उद्योगको अवस्था, भविष्यको सम्भाव्यता आदि बारेमा अध्ययन गर्नुहोस्।
- कम्पनीको वार्षिक प्रतिवेदन, नाफा-नोक्सान हिसाब, कर्जा अवस्था, लाभांश वितरण नीति आदिबारे राम्ररी बुझ्नुहोस्।
ठूला खेलाडीहरूलाई अन्धो भएर नपछ्याउनुहोस्
- जब कुनै सेयरको मूल्य अचानक बढ्न थाल्छ, यसको पछाडि के कारण छ भन्ने बुझ्ने प्रयास गर्नुहोस्।
- केवल हल्ला र बजारमा फैलिएको प्रचारका भरमा सेयर नकिन्नुहोस्।
लगानी विभाजन (Diversification) गर्नुहोस्
- तपाईंको सम्पूर्ण रकम एउटै कम्पनीमा लगानी गर्नुभन्दा विभिन्न उद्योगका कम्पनीहरूमा विभाजन गर्नुहोस्।
- बैंक, जलविद्युत्, सूचना प्रविधि, उत्पादन उद्योग आदि विभिन्न क्षेत्रका सेयरहरू खरिद गरेर जोखिम घटाउनुहोस्।
ट्रेडिङ र दीर्घकालीन लगानीबीच भिन्नता बुझ्नुहोस्
- सेयर बजारमा छोटो अवधिको व्यापार (trading) गर्नेहरू र दीर्घकालीन लगानी गर्नेहरूको रणनीति फरक हुन्छ।
- यदि तपाईं दीर्घकालीन लगानीकर्त्ता हुनुहुन्छ भने कम्पनीको आधारभूत पक्षलाई ध्यान दिनुहोस्।

सेयर बजारका प्रवृत्ति बुझ्न सिक्नुहोस्
- टेक्निकल र फन्डामेन्टल एनालिसिस सिकेर कुन सेयर कुन मूल्यमा खरिद वा बिक्री गर्दा फाइदा हुन्छ भन्ने निर्णय गर्नुहोस्।
- बजारको ट्रेन्ड, कारोबारको संख्यात्मक विश्लेषण र लगानीकर्ताहरूको मनोवृत्तिलाई बुझ्न प्रयास गर्नुहोस्।

ठूला खेलाडीहरूको सेयरबाट कसरी फाइदा लिन सकिन्छ?

ठूला खेलाडीहरूले बजारमा प्रभाव पार्ने भएकाले उनीहरूको गतिविधिबाट पनि फाइदा लिन सकिन्छ। तर, त्यसका लागि साना लगानीकर्ताहरूले निम्न कुरा ध्यान दिनुपर्छ:

बजारमा कुनै सेयर आकस्मिक रूपमा बढेमा किन बढ्यो भन्ने कारण पहिल्याउनुहोस्।
त्यस सेयरको वित्तीय अवस्था अध्ययन गरेर मूल्य स्थिर हुनसक्ने वा घट्न सक्ने सम्भावना बुझ्नुहोस्।
यदि कुनै सेयर ठूला खेलाडीहरूले चलाएका हुन् भने सही समयमा नाफा लिइहाल्ने रणनीति बनाउनुहोस्।
हल्लाको भरमा कुनै सेयर धेरै महँगो मूल्यमा नकिन्नुहोस्।

नेपालको सेयर बजारमा ठूला खेलाडीहरूको प्रभाव बढ्दै गइरहेको छ। नयाँ र अनुभवहीन लगानीकर्ताहरूलाई उनीहरूले आफ्ना स्वार्थअनुसार प्रयोग गर्ने गरेका छन्। सेयर बजारमा सफल हुन लगानीकर्ताहरूले आँखा खोल्न जरुरी छ। ठूला खेलाडीहरूको पछि लागेर नाफा कमाउन खोज्नेहरूमध्ये धेरैजसो नोक्सानमा जाने सम्भावना हुन्छ। त्यसैले, बजारमा लगानी गर्दा विवेकशील हुनुपर्छ, गहिरो अनुसन्धान गर्नुपर्छ, र जोखिम व्यवस्थापनको रणनीति अपनाउनुपर्छ। यसरी मात्र सेयर बजारमा सफल र दिगो लगानीकर्ता बन्न सकिन्छ।

अर्थ संसारमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई [email protected] मा पठाउनु होला। *फेसबुक र ट्वीटरमार्फत पनि हामीसँग जोडिन सकिनेछ । हाम्रो *युटुब च्यानल पनि हेर्नु होला।