सेयर बजार करेक्सन: किन आवश्यक छ, र निरन्तर वृद्धिले कस्तो खतरा ल्याउन सक्छ?

सेयर बजारको स्वभाव उतारचढावयुक्त हुन्छ। कहिलेकाहीँ बजार निरन्तर माथि जान्छ, र लगानीकर्ताहरूमा उत्साहको लहर आउँछ। धेरैले सोच्न थाल्छन् कि बजार सधैं यस्तै बढिरहनेछ। तर वास्तविकता के हो भने, सेयर बजारको दीर्घकालीन स्थायित्वका लागि करेक्सन आवश्यक हुन्छ। करेक्सन भनेको सेयर बजारमा हुने स्वाभाविक गिरावट हो, जुन बजारलाई दीर्घकालीन रूपमा स्वस्थ राख्न मद्दत गर्छ।  

अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा विभिन्न कारणले गर्दा करेक्सन आउँछ। अमेरिकी, युरोपेली, र एसियाली बजारहरू समयमा समयमा करेक्सन अनुभव गर्छन्। ब्याजदर वृद्धिको घोषणा, केन्द्रीय बैंकको नीतिगत परिवर्तन, मुद्रास्फीति नियन्त्रण प्रयास, वा प्रविधि कम्पनीहरूको मूल्यमा आएको उतारचढावले बजारलाई करेक्सनतर्फ धकेल्न सक्छ। जब बजार लामो समयसम्म निरन्तर बढिरहन्छ, धेरै लगानीकर्ताहरूले अधिक मूल्याङ्कन भएका सेयर किन्न थाल्छन्, जसले गर्दा बजार अस्वाभाविक रूपमा महँगो बन्छ।  

सेयर बजार करेक्सन भनेको १० प्रतिशत वा सोभन्दा बढी गिरावट आउँदा प्रयोग गरिने शब्द हो। यस्तो गिरावट अल्पकालीन रूपमा भयावह लागे पनि दीर्घकालीन रूपमा बजारका लागि सकारात्मक प्रभाव पार्न सक्छ। करेक्सनका विभिन्न कारण हुन्छन्, जसमा आर्थिक नीतिमा आएको परिवर्तन, लगानीकर्ताको मनोवैज्ञानिक असर, कम्पनीहरूको वित्तीय प्रदर्शनमा आएको गिरावट, वा विश्वव्यापी आर्थिक संकट पर्दछन्।  

सेयर बजार करेक्सन किन आवश्यक छ?  

कुनै पनि बजारले दिगो रूपमा वृद्धि गर्न निरन्तर सुधार आवश्यक हुन्छ। यदि बजार लगातार उकालो लागिरह्यो भने, सेयरहरूको मूल्य वास्तविकभन्दा बढी हुन सक्छ। यस्तो अवस्थामा बजार करेक्सन नभएमा बजारमा बबल (Bubble) बन्न थाल्छ। जब बबल ठूलो आकार लिन्छ, अन्ततः फुट्छ, जसले बजारलाई ठूलो दुर्घटनातर्फ लैजान सक्छ।

  अल्पकालीन गिरावटलाई हेरेर डराउनुको सट्टा, कम्पनीको आधारभूत पक्ष (Fundamentals) अध्ययन गरेर दीर्घकालीन लगानी गर्ने निर्णय गर्नुपर्छ।

करेक्सन बजारका लागि आवश्यक छ किनभने यसले सेयर मूल्यलाई यथार्थ धरातलमा फर्काउँछ। जब कुनै सेयरको मूल्य कृत्रिम रूपमा अत्यधिक बढ्छ, त्यसपछि अचानक आउने गिरावटले बजारमा नकारात्मक प्रभाव पार्न सक्छ। यदि बजार समयमै करेक्सन भएर उचित मूल्यमा फर्किन्छ भने लगानीकर्ताले नयाँ अवसर पाउँछन्, बजार स्थिर रहन्छ, र अस्थिरताको जोखिम कम हुन्छ।  

अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा थुप्रै उदाहरणहरू छन्, जहाँ करेक्सन नभएको कारण बजारमा बबल बनेको थियो। सन् २००० को डट कम बबल (Dot-com Bubble) वा २००८ को विश्वव्यापी आर्थिक संकट (Global Financial Crisis) त्यस्ता उदाहरण हुन्। यी घटनाहरूमा सेयर बजार लामो समयसम्म लगातार बढिरह्यो, तर अन्ततः जब करेक्सन भयो, लगानीकर्ताले ठूलो घाटा बेहोरिरहेका थिए।  

बजार करेक्सन हुँदा लगानीकर्ताको रणनीति कस्तो हुनुपर्छ?  

करेक्सन हुँदा धेरै लगानीकर्ताले बजारबाट पैसा झिक्न थाल्छन्। तर अनुभवी लगानीकर्ताले भने यस्तो समयमा धैर्य गर्नुपर्छ। करेक्सन भनेको सेयर खरिद गर्ने सुनौलो अवसर पनि हो। जब बजार तल झर्छ, धेरै कम्पनीका सेयर सस्तो मूल्यमा उपलब्ध हुन्छन्।  

यसबाहेक, लगानीकर्ताले दीर्घकालीन सोच राख्नुपर्छ। अल्पकालीन गिरावटलाई हेरेर डराउनुको सट्टा, कम्पनीको आधारभूत पक्ष (Fundamentals) अध्ययन गरेर लगानी गर्ने निर्णय गर्नुपर्छ। सेयर बजार करेक्सन भनेको अस्थायी घटना हो, जुन केही हप्तादेखि केही महिनासम्म रहन सक्छ।  

बजार निरन्तर बढ्नाले नयाँ लगानीकर्ताहरूलाई "बजार कहिल्यै घट्दैन" भन्ने भ्रम सिर्जना गराउँछ, जुन खतरनाक हुन सक्छ।

के हुन्छ यदि सेयर बजार निरन्तर बढिरह्यो भने?  

अब कल्पना गरौं कि यदि बजार निरन्तर बढिरह्यो भने के हुन्छ? यदि कुनै गिरावट बिना बजार लगातार माथि गयो भने, लगानीकर्तामा "बजार कहिल्यै घट्दैन" भन्ने गलत सोच विकसित हुन थाल्छ। यस्तो अवस्थामा लगानीकर्ताहरू अनावश्यक रूपमा बढी पैसा लगानी गर्न थाल्छन्, जसले गर्दा बजारमा बबल सिर्जना हुन्छ। जब यो बबल फुट्छ, सेयर मूल्यहरू अचानक ठूलो दरमा तल झर्छन्, जसले धेरै लगानीकर्तालाई ठूलो घाटा गराउँछ।  

अर्को मुख्य समस्या भनेको नयाँ लगानीकर्ताले बजारलाई अत्यधिक विश्वसनीय मान्न थाल्छन्। जब बजार निरन्तर बढ्छ, लगानीकर्ताहरूलाई जोखिमबारे सोच्न मन लाग्दैन। उनीहरू कुनै पनि सेयर किन्दा नाफा हुन्छ भन्ने मानसिकतामा जान्छन्। तर जब बजार करेक्सन हुन्छ, नयाँ लगानीकर्ताले ठूलो रकम गुमाउँछन्।  

सेयर बजार करेक्सनको मनोवैज्ञानिक प्रभाव  

करेक्सन हुँदा बजारमा नकारात्मक मानसिकता फैलिन सक्छ। समाचारहरूले लगातार बजारको गिरावटलाई देखाउन थाल्छन्, जसले लगानीकर्तामा डर उत्पन्न गराउँछ। धेरै लगानीकर्ताले आत्तिएर सेयर बेच्न थाल्छन्, जसले बजारलाई झनै तल लैजान सक्छ।  

तर अनुभवी लगानीकर्ताहरूले यस्तो समयमा नआत्तिएर दीर्घकालीन सोच राख्ने गर्छन्। सेयर बजार करेक्सन भनेको अस्थायी घटना हो, जसलाई सही रूपमा बुझ्न सके लगानीकर्ताले राम्रो अवसर प्राप्त गर्न सक्छन्।  

सेयर बजारको स्वभाव नै उतारचढावयुक्त छ। करेक्सन भनेको अस्थायी गिरावट हो, जसले बजारलाई स्वस्थ राख्न मद्दत गर्छ। यदि सेयर बजार निरन्तर बढिरह्यो भने बबल सिर्जना हुन सक्छ, जसले लगानीकर्तालाई ठूलो घाटा गराउँछ।  

अनुभवी लगानीकर्ताहरू करेक्सनलाई अवसरका रूपमा लिन्छन्। यस समयमा राम्रो कम्पनीका सेयर सस्तो मूल्यमा किन्न सकिन्छ, जसले दीर्घकालीन रूपमा ठूलो नाफा दिन सक्छ। सेयर बजारमा सफलता प्राप्त गर्न धैर्य र दीर्घकालीन सोच आवश्यक हुन्छ। करेक्सनलाई डरको रूपमा नभई स्वाभाविक सुधारको रूपमा बुझ्दा लगानीकर्ताले राम्रो अवसर पाउन सक्छन्।